Latin Texts & Translations

quoniam quidem multi conati sunt ordinare narrationem quae in nobis conpletae sunt rerum

sicut tradiderunt nobis qui ab initio ipsi viderunt et ministri fuerunt sermonis

visum est et mihi adsecuto a principio omnibus diligenter ex ordine tibi scribere optime Theophile

ut cognoscas eorum verborum de quibus eruditus es veritatem

fuit in diebus Herodis regis Iudaeae sacerdos quidam nomine Zaccharias de vice Abia et uxor illi de filiabus Aaron et nomen eius Elisabeth

erant autem iusti ambo ante Deum incedentes in omnibus mandatis et iustificationibus Domini sine querella

et non erat illis filius eo quod esset Elisabeth sterilis et ambo processissent in diebus suis

factum est autem cum sacerdotio fungeretur in ordine vicis suae ante Deum

secundum consuetudinem sacerdotii sorte exiit ut incensum poneret ingressus in templum Domini

et omnis multitudo erat populi orans foris hora incensi

apparuit autem illi angelus Domini stans a dextris altaris incensi

et Zaccharias turbatus est videns et timor inruit super eum

ait autem ad illum angelus ne timeas Zaccharia quoniam exaudita est deprecatio tua et uxor tua Elisabeth pariet tibi filium et vocabis nomen eius Iohannem

et erit gaudium tibi et exultatio et multi in nativitate eius gaudebunt

erit enim magnus coram Domino et vinum et sicera non bibet et Spiritu Sancto replebitur adhuc ex utero matris suae

et multos filiorum Israhel convertet ad Dominum Deum ipsorum

et ipse praecedet ante illum in spiritu et virtute Heliae ut convertat corda patrum in filios et incredibiles ad prudentiam iustorum parare Domino plebem perfectam

et dixit Zaccharias ad angelum unde hoc sciam ego enim sum senex et uxor mea processit in diebus suis

et respondens angelus dixit ei ego sum Gabrihel qui adsto ante Deum et missus sum loqui ad te et haec tibi evangelizare

et ecce eris tacens et non poteris loqui usque in diem quo haec fiant pro eo quod non credidisti verbis meis quae implebuntur in tempore suo

et erat plebs expectans Zacchariam et mirabantur quod tardaret ipse in templo

egressus autem non poterat loqui ad illos et cognoverunt quod visionem vidisset in templo et ipse erat innuens illis et permansit mutus

et factum est ut impleti sunt dies officii eius abiit in domum suam

post hos autem dies concepit Elisabeth uxor eius et occultabat se mensibus quinque dicens

quia sic mihi fecit Dominus in diebus quibus respexit auferre obprobrium meum inter homines

in mense autem sexto missus est angelus Gabrihel a Deo in civitatem Galilaeae cui nomen Nazareth

ad virginem desponsatam viro cui nomen erat Ioseph de domo David et nomen virginis Maria

et ingressus angelus ad eam dixit have gratia plena Dominus tecum benedicta tu in mulieribus

quae cum vidisset turbata est in sermone eius et cogitabat qualis esset ista salutatio

et ait angelus ei ne timeas Maria invenisti enim gratiam apud Deum

ecce concipies in utero et paries filium et vocabis nomen eius Iesum

hic erit magnus et Filius Altissimi vocabitur et dabit illi Dominus Deus sedem David patris eius

et regnabit in domo Iacob in aeternum et regni eius non erit finis

dixit autem Maria ad angelum quomodo fiet istud quoniam virum non cognosco

et respondens angelus dixit ei Spiritus Sanctus superveniet in te et virtus Altissimi obumbrabit tibi ideoque et quod nascetur sanctum vocabitur Filius Dei

et ecce Elisabeth cognata tua et ipsa concepit filium in senecta sua et hic mensis est sextus illi quae vocatur sterilis

quia non erit inpossibile apud Deum omne verbum

dixit autem Maria ecce ancilla Domini fiat mihi secundum verbum tuum et discessit ab illa angelus

exsurgens autem Maria in diebus illis abiit in montana cum festinatione in civitatem Iuda

et intravit in domum Zacchariae et salutavit Elisabeth

et factum est ut audivit salutationem Mariae Elisabeth exultavit infans in utero eius et repleta est Spiritu Sancto Elisabeth

et exclamavit voce magna et dixit benedicta tu inter mulieres et benedictus fructus ventris tui

et unde hoc mihi ut veniat mater Domini mei ad me

ecce enim ut facta est vox salutationis tuae in auribus meis exultavit in gaudio infans in utero meo

et beata quae credidit quoniam perficientur ea quae dicta sunt ei a Domino

et ait Maria magnificat anima mea Dominum

et exultavit spiritus meus in Deo salutari meo

quia respexit humilitatem ancillae suae ecce enim ex hoc beatam me dicent omnes generationes

quia fecit mihi magna qui potens est et sanctum nomen eius

et misericordia eius in progenies et progenies timentibus eum

fecit potentiam in brachio suo dispersit superbos mente cordis sui

deposuit potentes de sede et exaltavit humiles

esurientes implevit bonis et divites dimisit inanes

suscepit Israhel puerum suum memorari misericordiae

sicut locutus est ad patres nostros Abraham et semini eius in saecula

mansit autem Maria cum illa quasi mensibus tribus et reversa est in domum suam

Elisabeth autem impletum est tempus pariendi et peperit filium

et audierunt vicini et cognati eius quia magnificavit Dominus misericordiam suam cum illa et congratulabantur ei

et factum est in die octavo venerunt circumcidere puerum et vocabant eum nomine patris eius Zacchariam

et respondens mater eius dixit nequaquam sed vocabitur Iohannes

et dixerunt ad illam quia nemo est in cognatione tua qui vocetur hoc nomine

innuebant autem patri eius quem vellet vocari eum

et postulans pugillarem scripsit dicens Iohannes est nomen eius et mirati sunt universi

apertum est autem ilico os eius et lingua eius et loquebatur benedicens Deum

et factus est timor super omnes vicinos eorum et super omnia montana Iudaeae divulgabantur omnia verba haec

et posuerunt omnes qui audierant in corde suo dicentes quid putas puer iste erit etenim manus Domini erat cum illo

et Zaccharias pater eius impletus est Spiritu Sancto et prophetavit dicens

benedictus Deus Israhel quia visitavit et fecit redemptionem plebi suae

et erexit cornu salutis nobis in domo David pueri sui

sicut locutus est per os sanctorum qui a saeculo sunt prophetarum eius

salutem ex inimicis nostris et de manu omnium qui oderunt nos

ad faciendam misericordiam cum patribus nostris et memorari testamenti sui sancti

iusiurandum quod iuravit ad Abraham patrem nostrum

daturum se nobis ut sine timore de manu inimicorum nostrorum liberati serviamus illi

in sanctitate et iustitia coram ipso omnibus diebus nostris

et tu puer propheta Altissimi vocaberis praeibis enim ante faciem Domini parare vias eius

ad dandam scientiam salutis plebi eius in remissionem peccatorum eorum

per viscera misericordiae Dei nostri in quibus visitavit nos oriens ex alto

inluminare his qui in tenebris et in umbra mortis sedent ad dirigendos pedes nostros in viam pacis

puer autem crescebat et confortabatur spiritu et erat in deserto usque in diem ostensionis suae ad Israhel

factum est autem in diebus illis exiit edictum a Caesare Augusto ut describeretur universus orbis

haec descriptio prima facta est praeside Syriae Cyrino

et ibant omnes ut profiterentur singuli in suam civitatem

ascendit autem et Ioseph a Galilaea de civitate Nazareth in Iudaeam civitatem David quae vocatur Bethleem eo quod esset de domo et familia David

ut profiteretur cum Maria desponsata sibi uxore praegnate

factum est autem cum essent ibi impleti sunt dies ut pareret

et peperit filium suum primogenitum et pannis eum involvit et reclinavit eum in praesepio quia non erat eis locus in diversorio

et pastores erant in regione eadem vigilantes et custodientes vigilias noctis supra gregem suum

et ecce angelus Domini stetit iuxta illos et claritas Dei circumfulsit illos et timuerunt timore magno

et dixit illis angelus nolite timere ecce enim evangelizo vobis gaudium magnum quod erit omni populo

quia natus est vobis hodie salvator qui est Christus Dominus in civitate David

et hoc vobis signum invenietis infantem pannis involutum et positum in praesepio

et subito facta est cum angelo multitudo militiae caelestis laudantium Deum et dicentium

gloria in altissimis Deo et in terra pax in hominibus bonae voluntatis

et factum est ut discesserunt ab eis angeli in caelum pastores loquebantur ad invicem transeamus usque Bethleem et videamus hoc verbum quod factum est quod fecit Dominus et ostendit nobis

et venerunt festinantes et invenerunt Mariam et Ioseph et infantem positum in praesepio

videntes autem cognoverunt de verbo quod dictum erat illis de puero hoc

et omnes qui audierunt mirati sunt et de his quae dicta erant a pastoribus ad ipsos

Maria autem conservabat omnia verba haec conferens in corde suo

et reversi sunt pastores glorificantes et laudantes Deum in omnibus quae audierant et viderant sicut dictum est ad illos

et postquam consummati sunt dies octo ut circumcideretur vocatum est nomen eius Iesus quod vocatum est ab angelo priusquam in utero conciperetur

et postquam impleti sunt dies purgationis eius secundum legem Mosi tulerunt illum in Hierusalem ut sisterent eum Domino

sicut scriptum est in lege Domini quia omne masculinum adaperiens vulvam sanctum Domino vocabitur

et ut darent hostiam secundum quod dictum est in lege Domini par turturum aut duos pullos columbarum

et ecce homo erat in Hierusalem cui nomen Symeon et homo iste iustus et timoratus expectans consolationem Israhel et Spiritus Sanctus erat in eo

et responsum acceperat ab Spiritu Sancto non visurum se mortem nisi prius videret Christum Domini

et venit in Spiritu in templum et cum inducerent puerum Iesum parentes eius ut facerent secundum consuetudinem legis pro eo

et ipse accepit eum in ulnas suas et benedixit Deum et dixit

nunc dimittis servum tuum Domine secundum verbum tuum in pace

quia viderunt oculi mei salutare tuum

quod parasti ante faciem omnium populorum

lumen ad revelationem gentium et gloriam plebis tuae Israhel

et erat pater eius et mater mirantes super his quae dicebantur de illo

et benedixit illis Symeon et dixit ad Mariam matrem eius ecce positus est hic in ruinam et resurrectionem multorum in Israhel et in signum cui contradicetur

et tuam ipsius animam pertransiet gladius ut revelentur ex multis cordibus cogitationes

et erat Anna prophetissa filia Phanuhel de tribu Aser haec processerat in diebus multis et vixerat cum viro suo annis septem a virginitate sua

et haec vidua usque ad annos octoginta quattuor quae non discedebat de templo ieiuniis et obsecrationibus serviens nocte ac die

et haec ipsa hora superveniens confitebatur Domino et loquebatur de illo omnibus qui expectabant redemptionem Hierusalem

et ut perfecerunt omnia secundum legem Domini reversi sunt in Galilaeam in civitatem suam Nazareth

puer autem crescebat et confortabatur plenus sapientia et gratia Dei erat in illo

et ibant parentes eius per omnes annos in Hierusalem in die sollemni paschae

et cum factus esset annorum duodecim ascendentibus illis in Hierosolymam secundum consuetudinem diei festi

consummatisque diebus cum redirent remansit puer Iesus in Hierusalem et non cognoverunt parentes eius

existimantes autem illum esse in comitatu venerunt iter diei et requirebant eum inter cognatos et notos

et non invenientes regressi sunt in Hierusalem requirentes eum

et factum est post triduum invenerunt illum in templo sedentem in medio doctorum audientem illos et interrogantem

stupebant autem omnes qui eum audiebant super prudentia et responsis eius

et videntes admirati sunt et dixit mater eius ad illum fili quid fecisti nobis sic ecce pater tuus et ego dolentes quaerebamus te

et ait ad illos quid est quod me quaerebatis nesciebatis quia in his quae Patris mei sunt oportet me esse

et ipsi non intellexerunt verbum quod locutus est ad illos

et descendit cum eis et venit Nazareth et erat subditus illis et mater eius conservabat omnia verba haec in corde suo

et Iesus proficiebat sapientia aetate et gratia apud Deum et homines

anno autem quintodecimo imperii Tiberii Caesaris procurante Pontio Pilato Iudaeam tetrarcha autem Galilaeae Herode Philippo autem fratre eius tetrarcha Itureae et Trachonitidis regionis et Lysania Abilinae tetrarcha

sub principibus sacerdotum Anna et Caiapha factum est verbum Dei super Iohannem Zacchariae filium in deserto

et venit in omnem regionem Iordanis praedicans baptismum paenitentiae in remissionem peccatorum

sicut scriptum est in libro sermonum Esaiae prophetae vox clamantis in deserto parate viam Domini rectas facite semitas eius

omnis vallis implebitur et omnis mons et collis humiliabitur et erunt prava in directa et aspera in vias planas

et videbit omnis caro salutare Dei

dicebat ergo ad turbas quae exiebant ut baptizarentur ab ipso genimina viperarum quis ostendit vobis fugere a ventura ira

facite ergo fructus dignos paenitentiae et ne coeperitis dicere patrem habemus Abraham dico enim vobis quia potest Deus de lapidibus istis suscitare filios Abrahae

iam enim securis ad radicem arborum posita est omnis ergo arbor non faciens fructum exciditur et in ignem mittitur

et interrogabant eum turbae dicentes quid ergo faciemus

respondens autem dicebat illis qui habet duas tunicas det non habenti et qui habet escas similiter faciat

venerunt autem et publicani ut baptizarentur et dixerunt ad illum magister quid faciemus

at ille dixit ad eos nihil amplius quam quod constitutum est vobis faciatis

interrogabant autem eum et milites dicentes quid faciemus et nos et ait illis neminem concutiatis neque calumniam faciatis et contenti estote stipendiis vestris

existimante autem populo et cogitantibus omnibus in cordibus suis de Iohanne ne forte ipse esset Christus

respondit Iohannes dicens omnibus ego quidem aqua baptizo vos venit autem fortior me cuius non sum dignus solvere corrigiam calciamentorum eius ipse vos baptizabit in Spiritu Sancto et igni

cuius ventilabrum in manu eius et purgabit aream suam et congregabit triticum in horreum suum paleas autem conburet igni inextinguibili

multa quidem et alia exhortans evangelizabat populum

Herodes autem tetrarcha cum corriperetur ab illo de Herodiade uxore fratris sui et de omnibus malis quae fecit Herodes

adiecit et hoc supra omnia et inclusit Iohannem in carcere

factum est autem cum baptizaretur omnis populus et Iesu baptizato et orante apertum est caelum

et descendit Spiritus Sanctus corporali specie sicut columba in ipsum et vox de caelo facta est tu es Filius meus dilectus in te conplacuit mihi

et ipse Iesus erat incipiens quasi annorum triginta ut putabatur filius Ioseph qui fuit Heli

qui fuit Matthat qui fuit Levi qui fuit Melchi qui fuit Iannae qui fuit Ioseph

qui fuit Matthathiae qui fuit Amos qui fuit Naum qui fuit Esli qui fuit Naggae

qui fuit Maath qui fuit Matthathiae qui fuit Semei qui fuit Iosech qui fuit Ioda

qui fuit Iohanna qui fuit Resa qui fuit Zorobabel qui fuit Salathihel qui fuit Neri

qui fuit Melchi qui fuit Addi qui fuit Cosam qui fuit Helmadam qui fuit Her

qui fuit Iesu qui fuit Eliezer qui fuit Iorim qui fuit Matthat qui fuit Levi

qui fuit Symeon qui fuit Iuda qui fuit Ioseph qui fuit Iona qui fuit Eliachim

qui fuit Melea qui fuit Menna qui fuit Matthata qui fuit Nathan qui fuit David

qui fuit Iesse qui fuit Obed qui fuit Booz qui fuit Salmon qui fuit Naasson

qui fuit Aminadab qui fuit Aram qui fuit Esrom qui fuit Phares qui fuit Iudae

qui fuit Iacob qui fuit Isaac qui fuit Abraham qui fuit Thare qui fuit Nachor

qui fuit Seruch qui fuit Ragau qui fuit Phalec qui fuit Eber qui fuit Sale

qui fuit Cainan qui fuit Arfaxat qui fuit Sem qui fuit Noe qui fuit Lamech

qui fuit Mathusalae qui fuit Enoch qui fuit Iared qui fuit Malelehel qui fuit Cainan

qui fuit Enos qui fuit Seth qui fuit Adam qui fuit Dei

Iesus autem plenus Spiritu Sancto regressus est ab Iordane et agebatur in Spiritu in desertum

diebus quadraginta et temptabatur a diabolo et nihil manducavit in diebus illis et consummatis illis esuriit

dixit autem illi diabolus si Filius Dei es dic lapidi huic ut panis fiat

et respondit ad illum Iesus scriptum est quia non in pane solo vivet homo sed in omni verbo Dei

et duxit illum diabolus et ostendit illi omnia regna orbis terrae in momento temporis

et ait ei tibi dabo potestatem hanc universam et gloriam illorum quia mihi tradita sunt et cui volo do illa

tu ergo si adoraveris coram me erunt tua omnia

et respondens Iesus dixit illi scriptum est Dominum Deum tuum adorabis et illi soli servies

et duxit illum in Hierusalem et statuit eum supra pinnam templi et dixit illi si Filius Dei es mitte te hinc deorsum

scriptum est enim quod angelis suis mandabit de te ut conservent te

et quia in manibus tollent te ne forte offendas ad lapidem pedem tuum

et respondens Iesus ait illi dictum est non temptabis Dominum Deum tuum

et consummata omni temptatione diabolus recessit ab illo usque ad tempus

et regressus est Iesus in virtute Spiritus in Galilaeam et fama exiit per universam regionem de illo

et ipse docebat in synagogis eorum et magnificabatur ab omnibus

et venit Nazareth ubi erat nutritus et intravit secundum consuetudinem suam die sabbati in synagogam et surrexit legere

et traditus est illi liber prophetae Esaiae et ut revolvit librum invenit locum ubi scriptum erat

Spiritus Domini super me propter quod unxit me evangelizare pauperibus misit me

praedicare captivis remissionem et caecis visum dimittere confractos in remissionem praedicare annum Domini acceptum et diem retributionis

et cum plicuisset librum reddidit ministro et sedit et omnium in synagoga oculi erant intendentes in eum

coepit autem dicere ad illos quia hodie impleta est haec scriptura in auribus vestris

et omnes testimonium illi dabant et mirabantur in verbis gratiae quae procedebant de ore ipsius et dicebant nonne hic filius est Ioseph

et ait illis utique dicetis mihi hanc similitudinem medice cura te ipsum quanta audivimus facta in Capharnaum fac et hic in patria tua

ait autem amen dico vobis quia nemo propheta acceptus est in patria sua

in veritate dico vobis multae viduae erant in diebus Heliae in Israhel quando clusum est caelum annis tribus et mensibus sex cum facta est fames magna in omni terra

et ad nullam illarum missus est Helias nisi in Sareptha Sidoniae ad mulierem viduam

et multi leprosi erant in Israhel sub Heliseo propheta et nemo eorum mundatus est nisi Neman Syrus

et repleti sunt omnes in synagoga ira haec audientes

et surrexerunt et eiecerunt illum extra civitatem et duxerunt illum usque ad supercilium montis supra quem civitas illorum erat aedificata ut praecipitarent eum

ipse autem transiens per medium illorum ibat

et descendit in Capharnaum civitatem Galilaeae ibique docebat illos sabbatis

et stupebant in doctrina eius quia in potestate erat sermo ipsius

et in synagoga erat homo habens daemonium inmundum et exclamavit voce magna

dicens sine quid nobis et tibi Iesu Nazarene venisti perdere nos scio te qui sis Sanctus Dei

et increpavit illi Iesus dicens obmutesce et exi ab illo et cum proiecisset illum daemonium in medium exiit ab illo nihilque illum nocuit

et factus est pavor in omnibus et conloquebantur ad invicem dicentes quod est hoc verbum quia in potestate et virtute imperat inmundis spiritibus et exeunt

et divulgabatur fama de illo in omnem locum regionis

surgens autem de synagoga introivit in domum Simonis socrus autem Simonis tenebatur magnis febribus et rogaverunt illum pro ea

et stans super illam imperavit febri et dimisit illam et continuo surgens ministrabat illis

cum sol autem occidisset omnes qui habebant infirmos variis languoribus ducebant illos ad eum at ille singulis manus inponens curabat eos

exiebant autem etiam daemonia a multis clamantia et dicentia quia tu es Filius Dei et increpans non sinebat ea loqui quia sciebant ipsum esse Christum

facta autem die egressus ibat in desertum locum et turbae requirebant eum et venerunt usque ad ipsum et detinebant illum ne discederet ab eis

quibus ille ait quia et aliis civitatibus oportet me evangelizare regnum Dei quia ideo missus sum

et erat praedicans in synagogis Galilaeae

factum est autem cum turbae inruerent in eum ut audirent verbum Dei et ipse stabat secus stagnum Gennesareth

et vidit duas naves stantes secus stagnum piscatores autem descenderant et lavabant retia

ascendens autem in unam navem quae erat Simonis rogavit eum a terra reducere pusillum et sedens docebat de navicula turbas

ut cessavit autem loqui dixit ad Simonem duc in altum et laxate retia vestra in capturam

et respondens Simon dixit illi praeceptor per totam noctem laborantes nihil cepimus in verbo autem tuo laxabo rete

et cum hoc fecissent concluserunt piscium multitudinem copiosam rumpebatur autem rete eorum

et annuerunt sociis qui erant in alia navi ut venirent et adiuvarent eos et venerunt et impleverunt ambas naviculas ita ut mergerentur

quod cum videret Simon Petrus procidit ad genua Iesu dicens exi a me quia homo peccator sum Domine

stupor enim circumdederat eum et omnes qui cum illo erant in captura piscium quam ceperant

similiter autem Iacobum et Iohannem filios Zebedaei qui erant socii Simonis et ait ad Simonem Iesus noli timere ex hoc iam homines eris capiens

et subductis ad terram navibus relictis omnibus secuti sunt illum

et factum est cum esset in una civitatum et ecce vir plenus lepra et videns Iesum et procidens in faciem rogavit eum dicens Domine si vis potes me mundare

et extendens manum tetigit illum dicens volo mundare et confestim lepra discessit ab illo

et ipse praecepit illi ut nemini diceret sed vade ostende te sacerdoti et offer pro emundatione tua sicut praecepit Moses in testimonium illis

perambulabat autem magis sermo de illo et conveniebant turbae multae ut audirent et curarentur ab infirmitatibus suis

ipse autem secedebat in deserto et orabat

et factum est in una dierum et ipse sedebat docens et erant Pharisaei sedentes et legis doctores qui venerant ex omni castello Galilaeae et Iudaeae et Hierusalem et virtus erat Domini ad sanandum eos

et ecce viri portantes in lecto hominem qui erat paralyticus et quaerebant eum inferre et ponere ante eum

et non invenientes qua parte illum inferrent prae turba ascenderunt supra tectum per tegulas submiserunt illum cum lecto in medium ante Iesum

quorum fidem ut vidit dixit homo remittuntur tibi peccata tua

et coeperunt cogitare scribae et Pharisaei dicentes quis est hic qui loquitur blasphemias quis potest dimittere peccata nisi solus Deus

ut cognovit autem Iesus cogitationes eorum respondens dixit ad illos quid cogitatis in cordibus vestris

quid est facilius dicere dimittuntur tibi peccata an dicere surge et ambula

ut autem sciatis quia Filius hominis potestatem habet in terra dimittere peccata ait paralytico tibi dico surge tolle lectum tuum et vade in domum tuam

et confestim surgens coram illis tulit in quo iacebat et abiit in domum suam magnificans Deum

et stupor adprehendit omnes et magnificabant Deum et repleti sunt timore dicentes quia vidimus mirabilia hodie

et post haec exiit et vidit publicanum nomine Levi sedentem ad teloneum et ait illi sequere me

et relictis omnibus surgens secutus est eum

et fecit ei convivium magnum Levi in domo sua et erat turba multa publicanorum et aliorum qui cum illis erant discumbentes

et murmurabant Pharisaei et scribae eorum dicentes ad discipulos eius quare cum publicanis et peccatoribus manducatis et bibitis

et respondens Iesus dixit ad illos non egent qui sani sunt medico sed qui male habent

non veni vocare iustos sed peccatores in paenitentiam

at illi dixerunt ad eum quare discipuli Iohannis ieiunant frequenter et obsecrationes faciunt similiter et Pharisaeorum tui autem edunt et bibunt

quibus ipse ait numquid potestis filios sponsi dum cum illis est sponsus facere ieiunare

venient autem dies et cum ablatus fuerit ab illis sponsus tunc ieiunabunt in illis diebus

dicebat autem et similitudinem ad illos quia nemo commissuram a vestimento novo inmittit in vestimentum vetus alioquin et novum rumpit et veteri non convenit commissura a novo

et nemo mittit vinum novum in utres veteres alioquin rumpet vinum novum utres et ipsum effundetur et utres peribunt

sed vinum novum in utres novos mittendum est et utraque conservantur

et nemo bibens vetus statim vult novum dicit enim vetus melius est

factum est autem in sabbato secundoprimo cum transiret per sata vellebant discipuli eius spicas et manducabant confricantes manibus

quidam autem Pharisaeorum dicebant illis quid facitis quod non licet in sabbatis

et respondens Iesus ad eos dixit nec hoc legistis quod fecit David cum esurisset ipse et qui cum eo erant

quomodo intravit in domum Dei et panes propositionis sumpsit et manducavit et dedit his qui cum ipso erant quos non licet manducare nisi tantum sacerdotibus

et dicebat illis quia dominus est Filius hominis etiam sabbati

factum est autem et in alio sabbato ut intraret in synagogam et doceret et erat ibi homo et manus eius dextra erat arida

observabant autem scribae et Pharisaei si in sabbato curaret ut invenirent accusare illum

ipse vero sciebat cogitationes eorum et ait homini qui habebat manum aridam surge et sta in medium et surgens stetit

ait autem ad illos Iesus interrogo vos si licet sabbato bene facere an male animam salvam facere an perdere

et circumspectis omnibus dixit homini extende manum tuam et extendit et restituta est manus eius

ipsi autem repleti sunt insipientia et conloquebantur ad invicem quidnam facerent Iesu

factum est autem in illis diebus exiit in montem orare et erat pernoctans in oratione Dei

et cum dies factus esset vocavit discipulos suos et elegit duodecim ex ipsis quos et apostolos nominavit

Simonem quem cognominavit Petrum et Andream fratrem eius Iacobum et Iohannem Philippum et Bartholomeum

Mattheum et Thomam Iacobum Alphei et Simonem qui vocatur Zelotes

Iudam Iacobi et Iudam Scarioth qui fuit proditor

et descendens cum illis stetit in loco campestri et turba discipulorum eius et multitudo copiosa plebis ab omni Iudaea et Hierusalem et maritimae Tyri et Sidonis

qui venerunt ut audirent eum et sanarentur a languoribus suis et qui vexabantur ab spiritibus inmundis curabantur

et omnis turba quaerebant eum tangere quia virtus de illo exiebat et sanabat omnes

et ipse elevatis oculis in discipulos suos dicebat beati pauperes quia vestrum est regnum Dei

beati qui nunc esuritis quia saturabimini beati qui nunc fletis quia ridebitis

beati eritis cum vos oderint homines et cum separaverint vos et exprobraverint et eiecerint nomen vestrum tamquam malum propter Filium hominis

gaudete in illa die et exultate ecce enim merces vestra multa in caelo secundum haec enim faciebant prophetis patres eorum

verumtamen vae vobis divitibus quia habetis consolationem vestram

vae vobis qui saturati estis quia esurietis vae vobis qui ridetis nunc quia lugebitis et flebitis

vae cum bene vobis dixerint omnes homines secundum haec faciebant prophetis patres eorum

sed vobis dico qui auditis diligite inimicos vestros benefacite his qui vos oderunt

benedicite maledicentibus vobis orate pro calumniantibus vos

ei qui te percutit in maxillam praebe et alteram et ab eo qui aufert tibi vestimentum etiam tunicam noli prohibere

omni autem petenti te tribue et qui aufert quae tua sunt ne repetas

et prout vultis ut faciant vobis homines et vos facite illis similiter

et si diligitis eos qui vos diligunt quae vobis est gratia nam et peccatores diligentes se diligunt

et si benefeceritis his qui vobis benefaciunt quae vobis est gratia siquidem et peccatores hoc faciunt

et si mutuum dederitis his a quibus speratis recipere quae gratia est vobis nam et peccatores peccatoribus fenerantur ut recipiant aequalia

verumtamen diligite inimicos vestros et benefacite et mutuum date nihil desperantes et erit merces vestra multa et eritis filii Altissimi quia ipse benignus est super ingratos et malos

estote ergo misericordes sicut et Pater vester misericors est

nolite iudicare et non iudicabimini nolite condemnare et non condemnabimini dimittite et dimittemini

date et dabitur vobis mensuram bonam confersam et coagitatam et supereffluentem dabunt in sinum vestrum eadem quippe mensura qua mensi fueritis remetietur vobis

dicebat autem illis et similitudinem numquid potest caecus caecum ducere nonne ambo in foveam cadent

non est discipulus super magistrum perfectus autem omnis erit sicut magister eius

quid autem vides festucam in oculo fratris tui trabem autem quae in oculo tuo est non consideras

et quomodo potes dicere fratri tuo frater sine eiciam festucam de oculo tuo ipse in oculo tuo trabem non videns hypocrita eice primum trabem de oculo tuo et tunc perspicies ut educas festucam de oculo fratris tui

non est enim arbor bona quae facit fructus malos neque arbor mala faciens fructum bonum

unaquaeque enim arbor de fructu suo cognoscitur neque enim de spinis colligunt ficus neque de rubo vindemiant uvam

bonus homo de bono thesauro cordis sui profert bonum et malus homo de malo profert malum ex abundantia enim cordis os loquitur

quid autem vocatis me Domine Domine et non facitis quae dico

omnis qui venit ad me et audit sermones meos et facit eos ostendam vobis cui similis est

similis est homini aedificanti domum qui fodit in altum et posuit fundamenta supra petram inundatione autem facta inlisum est flumen domui illi et non potuit eam movere fundata enim erat supra petram

qui autem audivit et non fecit similis est homini aedificanti domum suam supra terram sine fundamento in quam inlisus est fluvius et continuo concidit et facta est ruina domus illius magna

cum autem implesset omnia verba sua in aures plebis intravit Capharnaum

centurionis autem cuiusdam servus male habens erat moriturus qui illi erat pretiosus

et cum audisset de Iesu misit ad eum seniores Iudaeorum rogans eum ut veniret et salvaret servum eius

at illi cum venissent ad Iesum rogabant eum sollicite dicentes ei quia dignus est ut hoc illi praestes

diligit enim gentem nostram et synagogam ipse aedificavit nobis

Iesus autem ibat cum illis et cum iam non longe esset a domo misit ad eum centurio amicos dicens Domine noli vexari non enim dignus sum ut sub tectum meum intres

propter quod et me ipsum non sum dignum arbitratus ut venirem ad te sed dic verbo et sanabitur puer meus

nam et ego homo sum sub potestate constitutus habens sub me milites et dico huic vade et vadit et alio veni et venit et servo meo fac hoc et facit

quo audito Iesus miratus est et conversus sequentibus se turbis dixit amen dico vobis nec in Israhel tantam fidem inveni

et reversi qui missi fuerant domum invenerunt servum qui languerat sanum

et factum est deinceps ibat in civitatem quae vocatur Naim et ibant cum illo discipuli eius et turba copiosa

cum autem adpropinquaret portae civitatis et ecce defunctus efferebatur filius unicus matri suae et haec vidua erat et turba civitatis multa cum illa

quam cum vidisset Dominus misericordia motus super ea dixit illi noli flere

et accessit et tetigit loculum hii autem qui portabant steterunt et ait adulescens tibi dico surge

et resedit qui erat mortuus et coepit loqui et dedit illum matri suae

accepit autem omnes timor et magnificabant Deum dicentes quia propheta magnus surrexit in nobis et quia Deus visitavit plebem suam

et exiit hic sermo in universam Iudaeam de eo et omnem circa regionem

et nuntiaverunt Iohanni discipuli eius de omnibus his

et convocavit duos de discipulis suis Iohannes et misit ad Dominum dicens tu es qui venturus es an alium expectamus

cum autem venissent ad eum viri dixerunt Iohannes Baptista misit nos ad te dicens tu es qui venturus es an alium expectamus

in ipsa autem hora curavit multos a languoribus et plagis et spiritibus malis et caecis multis donavit visum

et respondens dixit illis euntes nuntiate Iohanni quae vidistis et audistis quia caeci vident claudi ambulant leprosi mundantur surdi audiunt mortui resurgunt pauperes evangelizantur

et beatus est quicumque non fuerit scandalizatus in me

et cum discessissent nuntii Iohannis coepit dicere de Iohanne ad turbas quid existis in desertum videre harundinem vento moveri

sed quid existis videre hominem mollibus vestimentis indutum ecce qui in veste pretiosa sunt et deliciis in domibus regum sunt

sed quid existis videre prophetam utique dico vobis et plus quam prophetam

hic est de quo scriptum est ecce mitto angelum meum ante faciem tuam qui praeparabit viam tuam ante te

dico enim vobis maior inter natos mulierum propheta Iohanne Baptista nemo est qui autem minor est in regno Dei maior est illo

et omnis populus audiens et publicani iustificaverunt Deum baptizati baptismo Iohannis

Pharisaei autem et legis periti consilium Dei spreverunt in semet ipsos non baptizati ab eo

cui ergo similes dicam homines generationis huius et cui similes sunt

similes sunt pueris sedentibus in foro et loquentibus ad invicem et dicentibus cantavimus vobis tibiis et non saltastis lamentavimus et non plorastis

venit enim Iohannes Baptista neque manducans panem neque bibens vinum et dicitis daemonium habet

venit Filius hominis manducans et bibens et dicitis ecce homo devorator et bibens vinum amicus publicanorum et peccatorum

et iustificata est sapientia ab omnibus filiis suis

rogabat autem illum quidam de Pharisaeis ut manducaret cum illo et ingressus domum Pharisaei discubuit

et ecce mulier quae erat in civitate peccatrix ut cognovit quod accubuit in domo Pharisaei adtulit alabastrum unguenti

et stans retro secus pedes eius lacrimis coepit rigare pedes eius et capillis capitis sui tergebat et osculabatur pedes eius et unguento unguebat

videns autem Pharisaeus qui vocaverat eum ait intra se dicens hic si esset propheta sciret utique quae et qualis mulier quae tangit eum quia peccatrix est

et respondens Iesus dixit ad illum Simon habeo tibi aliquid dicere at ille ait magister dic

duo debitores erant cuidam feneratori unus debebat denarios quingentos alius quinquaginta

non habentibus illis unde redderent donavit utrisque quis ergo eum plus diliget

respondens Simon dixit aestimo quia is cui plus donavit at ille dixit ei recte iudicasti

et conversus ad mulierem dixit Simoni vides hanc mulierem intravi in domum tuam aquam pedibus meis non dedisti haec autem lacrimis rigavit pedes meos et capillis suis tersit

osculum mihi non dedisti haec autem ex quo intravit non cessavit osculari pedes meos

oleo caput meum non unxisti haec autem unguento unxit pedes meos

propter quod dico tibi remittentur ei peccata multa quoniam dilexit multum cui autem minus dimittitur minus diligit

dixit autem ad illam remittuntur tibi peccata

et coeperunt qui simul accumbebant dicere intra se quis est hic qui etiam peccata dimittit

dixit autem ad mulierem fides tua te salvam fecit vade in pace

et factum est deinceps et ipse iter faciebat per civitatem et castellum praedicans et evangelizans regnum Dei et duodecim cum illo

et mulieres aliquae quae erant curatae ab spiritibus malignis et infirmitatibus Maria quae vocatur Magdalene de qua daemonia septem exierant

et Iohanna uxor Chuza procuratoris Herodis et Susanna et aliae multae quae ministrabant eis de facultatibus suis

cum autem turba plurima conveniret et de civitatibus properarent ad eum dixit per similitudinem

exiit qui seminat seminare semen suum et dum seminat aliud cecidit secus viam et conculcatum est et volucres caeli comederunt illud

et aliud cecidit supra petram et natum aruit quia non habebat humorem

et aliud cecidit inter spinas et simul exortae spinae suffocaverunt illud

et aliud cecidit in terram bonam et ortum fecit fructum centuplum haec dicens clamabat qui habet aures audiendi audiat

interrogabant autem eum discipuli eius quae esset haec parabola

quibus ipse dixit vobis datum est nosse mysterium regni Dei ceteris autem in parabolis ut videntes non videant et audientes non intellegant

est autem haec parabola semen est verbum Dei

qui autem secus viam sunt qui audiunt deinde venit diabolus et tollit verbum de corde eorum ne credentes salvi fiant

nam qui supra petram qui cum audierint cum gaudio suscipiunt verbum et hii radices non habent qui ad tempus credunt et in tempore temptationis recedunt

quod autem in spinis cecidit hii sunt qui audierunt et a sollicitudinibus et divitiis et voluptatibus vitae euntes suffocantur et non referunt fructum

quod autem in bonam terram hii sunt qui in corde bono et optimo audientes verbum retinent et fructum adferunt in patientia

nemo autem lucernam accendens operit eam vaso aut subtus lectum ponit sed supra candelabrum ponit ut intrantes videant lumen

non enim est occultum quod non manifestetur nec absconditum quod non cognoscatur et in palam veniat

videte ergo quomodo auditis qui enim habet dabitur illi et quicumque non habet etiam quod putat se habere auferetur ab illo

venerunt autem ad illum mater et fratres eius et non poterant adire ad eum prae turba

et nuntiatum est illi mater tua et fratres tui stant foris volentes te videre

qui respondens dixit ad eos mater mea et fratres mei hii sunt qui verbum Dei audiunt et faciunt

factum est autem in una dierum et ipse ascendit in naviculam et discipuli eius et ait ad illos transfretemus trans stagnum et ascenderunt

navigantibus autem illis obdormiit et descendit procella venti in stagnum et conplebantur et periclitabantur

accedentes autem suscitaverunt eum dicentes praeceptor perimus at ille surgens increpavit ventum et tempestatem aquae et cessavit et facta est tranquillitas

dixit autem illis ubi est fides vestra qui timentes mirati sunt dicentes ad invicem quis putas hic est quia et ventis imperat et mari et oboediunt ei

enavigaverunt autem ad regionem Gerasenorum quae est contra Galilaeam

et cum egressus esset ad terram occurrit illi vir quidam qui habebat daemonium iam temporibus multis et vestimento non induebatur neque in domo manebat sed in monumentis

is ut vidit Iesum procidit ante illum et exclamans voce magna dixit quid mihi et tibi est Iesu Fili Dei altissimi obsecro te ne me torqueas

praecipiebat enim spiritui inmundo ut exiret ab homine multis enim temporibus arripiebat illum et vinciebatur catenis et conpedibus custoditus et ruptis vinculis agebatur a daemonio in deserta

interrogavit autem illum Iesus dicens quod tibi nomen est at ille dixit Legio quia intraverunt daemonia multa in eum

et rogabant illum ne imperaret illis ut in abyssum irent

erat autem ibi grex porcorum multorum pascentium in monte et rogabant eum ut permitteret eos in illos ingredi et permisit illos

exierunt ergo daemonia ab homine et intraverunt in porcos et impetu abiit grex per praeceps in stagnum et suffocatus est

quod ut viderunt factum qui pascebant fugerunt et nuntiaverunt in civitatem et in villas

exierunt autem videre quod factum est et venerunt ad Iesum et invenerunt hominem sedentem a quo daemonia exierant vestitum ac sana mente ad pedes eius et timuerunt

nuntiaverunt autem illis et qui viderant quomodo sanus factus esset a Legione

et rogaverunt illum omnis multitudo regionis Gerasenorum ut discederet ab ipsis quia timore magno tenebantur ipse autem ascendens navem reversus est

et rogabat illum vir a quo daemonia exierant ut cum eo esset dimisit autem eum Iesus dicens

redi domum tuam et narra quanta tibi fecit Deus et abiit per universam civitatem praedicans quanta illi fecisset Iesus

factum est autem cum redisset Iesus excepit illum turba erant enim omnes expectantes eum

et ecce venit vir cui nomen Iairus et ipse princeps synagogae erat et cecidit ad pedes Iesu rogans eum ut intraret in domum eius

quia filia unica erat illi fere annorum duodecim et haec moriebatur et contigit dum iret a turbis conprimebatur

et mulier quaedam erat in fluxu sanguinis ab annis duodecim quae in medicos erogaverat omnem substantiam suam nec ab ullo potuit curari

accessit retro et tetigit fimbriam vestimenti eius et confestim stetit fluxus sanguinis eius

et ait Iesus quis est qui me tetigit negantibus autem omnibus dixit Petrus et qui cum illo erant praeceptor turbae te conprimunt et adfligunt et dicis quis me tetigit

et dixit Iesus tetigit me aliquis nam ego novi virtutem de me exisse

videns autem mulier quia non latuit tremens venit et procidit ante pedes illius et ob quam causam tetigerit eum indicavit coram omni populo et quemadmodum confestim sanata sit

at ipse dixit illi filia fides tua te salvam fecit vade in pace

adhuc illo loquente venit a principe synagogae dicens ei quia mortua est filia tua noli vexare illum

Iesus autem audito hoc verbo respondit patri puellae noli timere crede tantum et salva erit

et cum venisset domum non permisit intrare secum quemquam nisi Petrum et Iohannem et Iacobum et patrem et matrem puellae

flebant autem omnes et plangebant illam at ille dixit nolite flere non est mortua sed dormit

et deridebant eum scientes quia mortua esset

ipse autem tenens manum eius clamavit dicens puella surge

et reversus est spiritus eius et surrexit continuo et iussit illi dari manducare

et stupuerunt parentes eius quibus praecepit ne alicui dicerent quod factum erat

convocatis autem duodecim apostolis dedit illis virtutem et potestatem super omnia daemonia et ut languores curarent

et misit illos praedicare regnum Dei et sanare infirmos

et ait ad illos nihil tuleritis in via neque virgam neque peram neque panem neque pecuniam neque duas tunicas habeatis

et in quamcumque domum intraveritis ibi manete et inde ne exeatis

et quicumque non receperint vos exeuntes de civitate illa etiam pulverem pedum vestrorum excutite in testimonium supra illos

egressi autem circumibant per castella evangelizantes et curantes ubique

audivit autem Herodes tetrarcha omnia quae fiebant ab eo et haesitabat eo quod diceretur

a quibusdam quia Iohannes surrexit a mortuis a quibusdam vero quia Helias apparuit ab aliis autem quia propheta unus de antiquis surrexit

et ait Herodes Iohannem ego decollavi quis autem est iste de quo audio ego talia et quaerebat videre eum

et reversi apostoli narraverunt illi quaecumque fecerunt et adsumptis illis secessit seorsum in locum desertum qui est Bethsaida